کودک آزارى در محيط آموزشی

شيوا نظرآهاری

طبق ماده ۷۷ آيين نامه اجرايی مدارس اعمال هرگونه تنبيه از قبيل اهانت، تنبيه بدنی و تعيين تکاليف درسی جهت تنبيه ممنوع است و در اعمال تنبيهات نبايد بين دانش آموزان تبعيض و استثنايی قائل شد. بر اساس ماده ۷۶ دانش آموزان متخلفی که راهنمايی ها و چاره جويی های تربيتی در آنها مفيد و موثر نيست، با رعايت تناسب به يکی از روش های زير مورد تنبيه قرار می گيرند؛ تذکر و اخطار شفاهی به طور خصوصي، تذکر و اخطار شفاهی در حضور دانش آموزان کلاس مربوط، تغيير کلاس در صورت وجود کلاس های متعدد در يک پايه با اطلاع ولی دانش آموز، اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش آموز، اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش آموز حداکثر برای مدت سه روز و انتقال به مدرسه ديگر. اين مقررات بسيار عادلانه و مترقی است و تنبيهات آن با کنوانسيون حقوق کودک تعارضی ندارد، اما وجود قوانين خوب و مترقي، به تنهايی نميتواند مانع از بروز پديده کودک آزاری در مدارس شود. برخی از معلم ها معتقدند، کودکان در مدارس گاهی اوقات می بايست مورد تنبيه قرار بگيرند و عدم برخورد جدی با آنان موج هرج و مرج در مدارس می شود.

در سيستم آموزشی ايران، از آنجا که معلمان براساس معيارهای عقيدتي، سياسی گزينش می شوند. هيچ گونه همگونی ميان آنان در مورد چگونگی برخورد با کودکان وجود ندارد، و وزارت آموزش و پرورش نيز تلاشی را برای آموختن استاندارد های رفتار با دانش آموزان و کودکان به معلم ها انجام نمی دهد.

با وجود آنکه وزارت آموزش و پرورش تاکنون هيچ گاه آمارروشنی نسبت به موارد کودک آزاری در مدارس ارائه نکرده، و گهگاه نسبت به آن واکنش شديدی نشان می دهد، هنوز در برخی مناطق تهران،کودکان درمدارس مورد تنبيه بدنی قرار می گيرند و صدايشان هم به جايی نمی رسد. آنها می گويند که جرأت نمی کنند، از معلم ها و ناظمشان به مدير مدرسه شکايت کنند، چراکه در آن صورت مدير با شدت بيشتری آنها را کتک خواهد زد.

کودک آزاری در مدرسه

بعداز ظهر روز هفتم مهرماه است، گروهی از کودکان افغان برای گرفتن دفتر به محل جمعيت کودکان کار و خيابان آمده اند و می گويند که اگر بدون دفتر به سر کلاس بروند، از معلم کتک خواهند خورد و پولی ندارند برای خريد دفتر

دبستان فردوسی و مدرسه راهنمايی جوادالائمه، بچه ها می گويند که تنبيه بدنی دانش آموزان در اين دو مدرسه امری عادی است و روش های تنبيه نيز گوناگون است. از ضرب و شتم با شلنگ( که به گفته بچه ها، آقای ناظم داخل آن آهن قرار می دهد) تا گذاشتن خودکار لای انگشتان دست و فشار دادن آنها با بی رحمی..

پسر 13 ساله ای که سرش را از ته تراشيده ، می گويد که آقای ناظم گفته است بايد کچل کنيد و من يادم می افتد به سخنان ابوالقاسم جامه بزرگ مديرکل دفتر پيش دبستانی و ابتدايی وزارت آموزش و پرورش که چندی پيش اعلام کرده بود :" کوتاهی و مرتب بودن موی سر به اندازه ای که تميز بوده و نيازی به شانه کردن نداشته باشد ، کافی است و در اين موردهيچ اصراری وجود ندارد که دانش آموزان حتما با ماشين شماره 2 يا 4 ، موی خود را کوتاه کنند."، پسرک اما می گويد که ناظم اصرار داشته است که همه بايد سرشان را نمره 4 بزنند.

جای زخمی را در سر بی مويش نشانم می دهد و می گويد که سال پيش آقای ناظم با شلنگ به سرم کوبيد و سرم شکست . او می گويد که به هر دليلی در مدرسه کتکمان می زنند، با سيلي، لگد و هر چه که بتوانند.

يکی از بچه ها که نسبت به سايرين شرورتر و در اين حال مهربانتر است، از من می خواهد که انگشت هايم را در هم فرو کنم و بعد شروع ميکند به فشار دادن و می گويد آقای معلم اينطور تنبيهمان می کند..

او ادامه می دهد: گاهی انگشت های بچه ها کبود و متورم می شود، با اين حال هيچ خانواده ای نسبت به اين قضيه اعتراض نمی کند. در اين مدارس تفاوت چندانی بين کودکان ايرانی و افغانی وجود ندارد، همه به يک ميزان کتک می خورند، اما آنجا که صحبت از شيرهای سهميه ای می شود، کودکان افغان سهمی از آن ندارند و شير فقط به کودکان ايرانی می رسد.

کسی اعتراض نميکند

" ماده ۱۹ کنوانسيون حقوق کودک بيان می کند، بايد از کودکان در برابر هر نوع آسيب يا آزار بدنی و روانی توسط والدين و افراد ديگر محافظت کرد."

عرف جامعه اما همواره درجه ای از خشونت را می پذيرد و نسبت به آن واکنشی نشان نمی دهد، اکثر خانواده ها اين حق را برای معلم قائل می شوند که در صورت بازيگوشی و تخطی فرزندشان از قوانين، او را مورد تنبيه قرار دهند. با اين حال بسياری از کودکان نسبت به حقوقشان بيگانه اند، آنان نمی دانند که مسئولان مدرسه حق تنبيه نمودن آنان را ندارند، آنها نمی دانند که می توانند از معلمشان شکايت کنند و وقتی هم به آنها می گويی که ميتوان اين مسأله را از طريق اداره آموزش و پرورش پيگيری کرد، رنگ از رويشان می پرد که نکند اين امر منجر به کتک خوردن بيشترشان شود. از نظر کادر آموزشی مدارس نيز، اگر کودکان از قوانين آموزشی با خبر شوند، در مدرسه هرج و مرج ايجاد خواهد شد.

تنبيه بدنی وجود ندارد

علی رغم خبرهايی که هرچند يکبار مبنی بر تنبيه بدنی دانش آموزان در مدارس منتشر می شود، رئيس گروه پيش‌دبستانی و ابتدايی سازمان آموزش و پرورش شهر تهران در فروردين ماه امسال با بيان اين‌كه به هيچ عنوان دانش‌آموزی تنبيه بدنی نمي‌شود، گفت: تنبيه‌بدنی از مدارس تهران حذف شده است.

اميرحسين ملكی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی فارس در اين خصوص گفت: در گذشته‌‌های دور تنبيه بدنی در مدارس وجود داشت اما اكنون ديگر موردی به نام تنبيه بدنی نداريم.

اين اظهار نظر در شرايطی صورت می گيرد که نه در گذشته های دور بلکه در زمان حاضر، زير آسمان همين شهر، جايی کنار گوش خودمان، هنوز معلم هايی هستند که به عوض محبت به دانش آموزانشان، ضربات مشت و لگد و شلنگ می دهند و به عوض آموختن، آنها را کتک می زنند.

طبق گزارش "جنبش جهانى براى پايان دادن به تنبيه بدنى كودكان"، تنبيه بدنى كودكان در مدارس در 102 كشور جهان ممنوع اعلام شده است، با اين حال کودکان به اشکال مختلف در مدارس مورد تنبيه بدنی قرار می گيرند، و تنها مواردی کوچک از اين کودک آزاری است که گاهی توجه رسانه ها را به خود جلب می کند